ความเป็นระเบียบและการซ่อมบำรุงช่วยให้ปลอดภัยได้อย่างไร

เคยสังเกตบ้างไหมว่า สถานประกอบกิจการที่มีประวัติการประสบอันตรายขึ้นบ่อยครั้ง ที่เป็นอุบัติเหตุเล็กน้อย เช่น ตะปูดำ ตกบันได ลื่นหกล้ม ไอน้ำร้อนลวก ตลอดจนอุบัติเหตุรายใหญ่ เช่น เครื่องจักรตัดอวัยวะ วัสดุตกหล่นถูกศรีษะหรือเกิดโรคจากการทำงาน เช่น โรคปอด โรคผิวหนัง เป็นต้น มักเป็นสถานประกอบกิจการที่ขาดความเป็นระเบียบเรียบร้อย มีการจัดเก็บไม่ดีและขาดการซ่อมแซมบำรุงรักษาเครื่องจักรอุปกรณ์และ อาคาร สถานที่ต่างๆ ให้มีสภาพที่ปลอดภัย

ความเป็นระเบียบและการซ่อมบำรุงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างไร

อาจกล่าวได้ว่า ความเป็นระเบียบและการซ่อมบำรุงที่ดีเป็นพื้นฐานของความปลอดภัยในโรงงาน โรงงานที่มีความเป็นระเบียบเรียบร้อยและสะอาด อุปกรณ์เครื่องมืออยู่ในที่ๆ ควรอยู่ ดังคติที่ว่า “ หยิบก็ง่าย หายก็รู้ ดูงามตา ” ย่อมทำให้เกิดสุขตาสบายใจแก่ผู้ทำงานในสถานนั้น และทำให้ คนงานมีสุขภาพอนามัยที่ดีด้วย การซ่อมบำรุงและรักษาความเป็นระเบียบเป็นสิ่งคู่กัน เนื่องจากหากขาดการซ่อมบำรุงก็ไม่สามารถสร้างความเป็น ระเบียบเรียบร้อยได้ เช่น พื้นที่ทำงานจะมีน้ำขัง หากพื้นที่นั้นชำรุดเป็นแอ่ง และหลังคารั่ว ซึ่งจะทำให้ไม่สามารถรักษาพื้นที่นั้นให้สะอาดตลอดเวลา ได้ในทางตรงกันข้าม ความเป็นระเบียบเรียบร้อยจะช่วยลดงานซ่อมบำรุงได้เช่นกัน

อันตรายที่เกิดจากความไม่มีระเบียบมีอะไรบ้าง

สถานที่ทำงานไม่มีระเบียบ เนื่องจากการจัดเก็บไม่ดีและขาดการทำความสะอาดย่อมเป็นสาเหตุของอันตรายและโรคจากการทำงานได้ ตัวอย่างเช่น

อันตรายที่เกิดจากการซ่อมบำรุงมีอะไรบ้าง

• การลื่น สะดุด หกล้ม เนื่องจากพื้นลื่นหรือเปียก หรือมีวัสดุบนทางเดินในกรณีการลื่นหกล้มไปถูกเครื่องจักรที่กำลังทำงานจะทำให้ มีอันตรายเพิ่มขึ้น
• การถูกเศษวัสดุบนโต๊ะทำงานหรือบนพื้นตำ โดยเฉพาะในงานก่อสร้างซึ่งจัดระเบียบได้ยากมัก
• อุบัติเหตุที่เกิดจากตำปูที่ฝั่งอยู่ในไม้ตำ
• อุบัติเหตุที่เกิดจากการขนส่งในโรงงาน หากไม่มีการตีเส้นแบ่งพื้นที่สำหรับให้รถยกวิ่งหรือ มีกองวัสดุบังทางเลี้ยว มักเป็นสาเหตุของ อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นบ่อยๆ
• อันตรายจากอัคคีภัย ที่เกิดจากการขาดกำจัดเศษวัสดุไวไฟออกจากพื้นที่ทำงานทุกวัน
• โรคที่เกิดจากฝุ่นพิษต่างๆ เช่น โรคปอดฝุ่นทราย โรคปอดใยหิน เกิดเนื่องจากไม่ทำความสะอาดสถานที่ทำงานทุกวันหรือทำความสะอาด ไม่ทั่วถึง ทำให้มีฝุ่นสะสมตามซอกมุมต่างๆ ที่พื้น ผนัง ชั้นวางของ ซึ่งหากมีการสั่นสะเทือนหรือลมพัด ทำให้ฝุ่นฟุ้งขึ้นมาอีก
• กระจกหน้าต่าง หรือกระจกฝ้าบนหลังคาที่ขาดการดูแลรักษาความสะอาด ทำให้แสงสว่างไม่เพียงพอต่อการปฏิบัติงาน

อุบัติเหตุหลายอย่างเกิดจากการซ่อมบำรุงไม่ดีพอ คนงานปฏิบัติงานโดยขาดความสังเกตหรือความเอาใจใส่ต่อสภาพที่ชำรุดของเครื่องจักรและ เครื่องมือต่างๆ เช่น

จะดำเนินการอย่างไรให้ปลอดภัย

• อุบัติเหตุที่เกิดจากเศษวัสดุกระเด็นเข้าตา หรือการบาดเจ็บที่มือ เท้า หรืออวัยวะอื่นๆ เนื่องจากการทำงานกับเครื่องจักรที่ไม่มีเซฟการ์ด หรือเซฟการ์ดชำรุด
• การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีสายไฟหรือปลั๊กชำรุด หรือไม่มีสายดิน ทำให้กระแสไฟฟ้าลัดวงจร
• การทำงานกับหม้อไอน้ำที่ขาดการซ่อมบำรุง ทำให้เกิดการระเบิดก่อให้เกิดความเสีบหายอย่างใหญ่หลวง
• ไอน้ำร้อนลวกเนื่องจากท่อไอน้ำแตกหรือท่อไอน้ำที่ไม่มีฉนวนหุ้ม อาจทำให้ผู้จับต้องโดยบังเอิญ ผิวหนังไหม้ได้
• อันตรายจากอัคคีภัย เนื่องจากประตูหนีไฟใช้การไม่ได้หรือบันไดหนีไฟชำรุด
• ระบบดูดอากาศชำรุด ทำให้มีฟูม ฝุ่นละอองของสารพิษรั่ว เป็นอันตรายต่อสุขภาพอนามัยของคนงาน เป็นต้น

ความสำเร็จของการดำเนินงานจัดระเบียบในโรงงานและการซ่อมบำรุงที่ดี เป็นผลมาจากคนงานทุกคนมีความรับผิดชอบร่วมกันโดยเฉพาะในพื้นที่ ทำงานของแต่ละคน จึงเป็นหน้าที่ของฝ่ายบริหารของโรงงานที่จะต้องสร้างทัศนะคติให้คนงานรู้จักเก็บของให้เป็นที่เป็นทาง และการตรวจสอบ อุปกรณ์และดูแลพื้นที่ทำงานให้สะอาดตลอดเวลา ซึ่งทำได้โดย

• จัดสถานที่และอุปกรณ์เพื่ออำนวยความสะดวกแก่คนงานในการช่วยกันจัดระเบียบและรักษาความสะอาดในโรงงาน เช่น จัดพื้นเก็บวัสดุและ งานที่สำเร็จแล้ว ถังขยะ แผงวางเครื่องมือและอุปกรณ์ ตู้เก็บของใช้ส่วนบุคคล เป็นต้น
• ให้มีพนักงานที่ทำหน้าที่ดูแลรักษาความสะอาดโรงงานตลอดเวลาการทำงาน โรงงานส่วนใหญ่มักใช้เวลาใกล้เลิกงานให้คนงานทำความ สะอาดพื้นที่การทำงาน ซึ่งมักไม่ได้ผลเต็มที่ เนื่องจากคนงานส่วนใหญ่ต้องการเลิกตรงเวลา
• จัดให้มีการรณรงค์เรื่องการจัดความเป็นระเบียบเรียบร้อยในโรงงาน เช่น มีการประกวดและให้รางวัลพื้นที่ที่มีความสะอาดและมีระเบียบ
• จัดอบรมคนงานให้เกิดความรับผิดชอบต่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยจากการซ่อมบำรุงที่ดี โดยให้
• คนงานรู้จักสังเกตและรายงาน เมื่อเครื่องจักร อุปกรณ์มีการชำรุด เพื่อให้มีการซ่อมแซมหรือให้ข้อเสนอแนะในการปรับปรุงพื้นที่ที่มีปัญหาการประสบอันตรายบ่อย ๆ
• มีการทำความสะอาดพื้นที่ทำงานตลอดเวลา เพื่อไม่ให้เศษวัสดุกิดขวางการทำงานหรือเกิดการฟุ้งกระจายขึ้นอีก และหากมีสารหกที่พื้นต้องทำความสะอาดทันที
• รู้จักวิธีการทำความสะอาดพื้นที่ทำงานอย่างถูกวิธีและปลอดภัย ทำให้พื้นที่ทำงานสะอาด และไม่เกิดอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน

ข้อควรระมัดระวัง

• ห้ามทำความสะอาดเครื่องจักรที่กำลังทำงาน
• ผู้ทำความสะอาดต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกัน เช่น ผ้ากันเปื้อน ถุงมือยาง รองเท้ายาง เป็นต้น
• ในกรณีที่ทำความสะอาดฝุ่นของสารพิษจะต้องสวมใส่หน้ากากกันสารพิษด้วย
• ให้ปิดสวิทซ์เครื่องจักร และเครื่องมือไฟฟ้าก่อนการซ่อมทุกครั้งโดยเฉพาะการซ่อมแซมส่วนของเครื่องจักรที่อยู่ห่างจากเครื่องกำเนิด พลังงานมาก เช่น ซ่อมสายพาน ผู้ซ่อมจะต้องเก็บกุญแจล็อคสวิทซ์นั้นไว้กับตนเอง
• ติดป้ายที่เครื่องจักร อุปกรณ์ หรือสถานที่ที่มีการซ่อม เพื่อไม่ให้คนงานใช้เครื่องจักร อุปกรณ์ หรือ เข้าไปในสถานที่นั้น

ข้อมูลจาก : สถาบันความปลอดภัยในการทำงาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน